ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ/ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 3 ਜਨਵਰੀ, 2024: ਸੰਯੁਕਤ ਕਿਸਾਨ ਮੋਰਚੇ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਨੀਤੀ ਢਾਂਚਾ (NPFAM) NDA3 ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਢਾਂਚਾ NDA2 ਸਰਕਾਰ ਦੇ 3 ਰੱਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਨੀਤੀਗਤ ਢਾਂਚਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸੰਘੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਮਿਆਂ, ਛੋਟੇ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਐੱਮਐੱਸਪੀ ਅਤੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਉਜਰਤ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਮੌਜੂਦਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਪੁਨਰਗਠਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਮੁੱਲ ਲੜੀ ਕੇਂਦਰਿਤ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ (VCCI) ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਇੱਕ ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਨੈਸ਼ਨਲ ਮਾਰਕੀਟ (UNM) ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਹੈ। ਉਦੇਸ਼ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਭਾਰਤ ਭਰ ਦੇ 7057 ਰਜਿਸਟਰਡ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਅਤੇ 22931 ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਹਾਟਾਂ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਜਨਤਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਹ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫਾਈਨੈਂਸ ਕੈਪੀਟਲ (IFC) ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁੱਲ ਲੜੀ “ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਇਨਪੁਟਸ ਦੀ ਖਰੀਦ ਸਮੇਤ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਉਤਪਾਦ ਜਾਂ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਮੁੱਲ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ” ਹੈ। ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ NPFAM ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਟੀਚਾ ਹੈ: ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕਰਨਾ ਜੋ ਛੋਟੇ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਨਾਲੋਂ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਵੇ।
ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਡਿਜੀਟਲ ਪਬਲਿਕ ਇਨਫਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ (DPI), ਬਲਾਕਚੈਨ, ਮਸ਼ੀਨ ਲਰਨਿੰਗ, ਅਤੇ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ (AI) ਵਰਗੀਆਂ ਉੱਨਤ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਦੋਵਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮੁੱਲ ਲੜੀ-ਅਧਾਰਤ ਸਮਰੱਥਾ-ਨਿਰਮਾਣ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਮੁੜ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਸੁਧਾਰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ – ਖਾਸ ਕਰਕੇ, ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ – ਨੂੰ ਉਤਪਾਦਨ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਅਤੇ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ‘ਤੇ ਦਬਦਬਾ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਕਿਸਾਨ ਉਤਪਾਦਕ ਸੰਗਠਨ (FPOs) ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਜੋਂ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਉਦਯੋਗਾਂ, ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਨਿਰਯਾਤ ਚੈਨਲਾਂ ਨੂੰ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਦੀ ਸੁਚਾਰੂ ਅਤੇ ਸਿੱਧੀ ਸਪਲਾਈ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਿਚੋਲਿਆਂ ਅਤੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬਾਈਪਾਸ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸੌਂਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਹੁੰਚ ਵੱਡੇ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਨੂੰ ਇਕਜੁੱਟ ਕਰਨ, ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਛੋਟੇ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਨੂੰ ਹਾਸ਼ੀਏ ‘ਤੇ ਧੱਕਣ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੌਦੇਬਾਜ਼ੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਦਾ ਜੋਖਮ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।
ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਪੇਸ਼ ਗੰਭੀਰ ਆਮਦਨ ਸੰਕਟ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਤਕਨੀਕੀ ਸੁਧਾਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੁੱਲ ਲੜੀ ਜਾਂ ਬਲਾਕ ਚੇਨ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੁਆਰਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੰਕਟ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹੈ, ਜੋ ਵਰਗ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਉਦਯੋਗਾਂ, ਵਪਾਰਕ ਘਰਾਣਿਆਂ ਅਤੇ ਨਿਰਯਾਤਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨੀਤੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਹਨਾਂ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਤਾਕਤਾਂ – ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ, ਵਪਾਰੀ ਅਤੇ ਨਿਰਯਾਤਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ – ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਕੱਢੇ ਗਏ ਵਾਧੂ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਇੱਕ ਉਚਿਤ ਹਿੱਸਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜਵਾਬਦੇਹ ਠਹਿਰਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਲਾਹੇਵੰਦ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ (MSP) ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਵਰਗੀ ਐਮ ਐਸ ਸਵਾਮੀਨਾਥਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਵਾਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਿਸਾਨ ਕਮਿਸ਼ਨ (NCF) ਦੀ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਸੀ, ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਮੁੱਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਸੁਧਾਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਜ਼ਮੀਨ, ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ – ਉਹ ਖੇਤਰ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਜ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੀਤੀ ਢਾਂਚਾ (NPFAM) ਇੱਕ ਇਕੱਲਾ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਪੱਖੀ ਹੋਰ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨਾਲ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਟੈਕਸ (GST) ਐਕਟ, ਡਿਜੀਟਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਿਸ਼ਨ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਨੀਤੀ, 4 ਕਿਰਤ ਕੋਡ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਇੱਕ ਚੋਣ ਬਿੱਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਭਾਜਪਾ-ਆਰਐਸਐਸ ਗੱਠਜੋੜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਐਨਡੀਏ3 ਸਰਕਾਰ – ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਤਾਕਤਾਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ – ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੀਤੀ ਢਾਂਚਾ ਰਾਹੀਂ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸੰਘੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਨੀਤੀ ਘਰੇਲੂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਖੁਰਾਕ ਉਦਯੋਗ ਉੱਤੇ ਬਹੁ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ (ਐੱਮਐੱਨਸੀ) ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿੱਤ ਪੂੰਜੀ ਦੇ ਦਬਦਬੇ ਅਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਨੂੰ ਸੌਖਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ “ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਇੱਕ ਬਾਜ਼ਾਰ” ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਨਾਲ ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸਾਰੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਐਨਪੀਐਫਏਐਮ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਰੁਖ਼ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੰਘੀ ਗਣਰਾਜ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਇੱਕ ਇਕਸਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਅਧੀਨ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਹਿੱਤਾਂ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿੱਤ ਪੂੰਜੀ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਹੇਠ ਹਨ।
ਐਸਕੇਐਮ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਨੂੰ ਐਨਪੀਐਫਏਐਮ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਲਈ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਐਸਕੇਐਮ ਸਾਰੀਆਂ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ, ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ, ਛੋਟੇ ਵਪਾਰੀਆਂ, ਉਦਯੋਗਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਨਿਰਯਾਤਕਾਂ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਸਟਾਕਹੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਕੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪਿਕ ਨੀਤੀਗਤ ਢਾਂਚਾ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰੇਗਾ।
ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਟੋਹਾਣਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੋਗਾ ਵਿਖੇ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 4 ਅਤੇ 9 ਜਨਵਰੀ 2025 ਨੂੰ ਕਿਸਾਨ ਮਹਾਂਪੰਚਾਇਤ ਐਨਪੀਐਫਏਐਮ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਤੱਕ ਨਿਰੰਤਰ ਜਨਤਕ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮਤੇ ਅਪਣਾਉਣਗੇ।
